Avrupa Birliği’nin Enerji Politikasını şekillendiren iki stratejik plan mevcuttur. Bunlar, ‘Enerji Arz Güvenliğinin sağlanması’ ile ‘Üye Ülkeleri Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Teşvikin Sağlanması’dır[1]. Söz konusu stratejik planların amacı uzun vadede Avrupa Birliği’nin enerji alanında ki sıkıntısını ve dışa bağımlılığını azaltmaktır.
Arz güvenliği tehdidine karşı Birlik bir takım tedbirler almaya çalışmıştır. Bunlardan ilki Enerji Şartı Antlaşmasıdır. Bu antlaşma enerji arz güvenliğine ilişkin olup, enerji alanında ki sınır ötesi işbirliğinin çok taraflı hukuki çerçevesini oluşturmuştur. İkinci olarak, AB Komisyonu tarafından bir Yeşil Belge hazırlanmış ve bu belgede özellikle yerli kömürün kullanılması gerekliliğine dikkat çekilmiştir. Arz güvenliğini hukuki temele dayandırmak isteyen AB, Doğalgaz Arz Güvenliği Yönergesi ile Elektrik Arz Güvenliği Yönergesi’ni kabul etmiştir[2]. Bu yönergeler ile Arz Güvenliğinin sağlaması hususunda hukuki bir altyapı oluşturulmuştur.
Uzun vadeli stratejinin ikinci ayağını ise ‘Birlik Üyeleri’nin Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Teşvik Edilmesi Planı’ oluşturur. Tüm dünyada olduğu gibi AB’de de enerji ihtiyacının önemli bir kısmı petrol, doğal gaz ve kömür gibi tükenir nitelikteki fosil kaynaklardan karşılanmaktadır[3]. Bu da AB’nin enerjide ki dışa bağımlılığının kaynağını oluşturmaktadır. Bu nedenle rüzgar, güneş gibi enerji kaynakları son zamanlarda fosil enerji kaynaklarına alternatif olarak ortaya çıkmış stratejik açıdan çok önemli kaynaklardır. AB’nin çok önemli yenilenebilir enerji potansiyeli bulunmaktadır. AB ülkelerinin yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmesi arz güvenliğini ve dışa bağımlılığının azalmasını sağlayabilir[4].
Türkiye’nin Enerji Politikası’na baktığımızda, Türkiye, başta Orta Doğu ve Hazar Havzası olmak üzere, dünyanın ispatlanmış gaz rezervlerinin yüzde 71,8’inin ve ispatlanmış petrol rezervlerinin yüzde 72,7’sinin bulunduğu bir bölgede yer almaktadır. Bu nedenle, Türkiye,
kaynak ülkeler ile tüketici pazarları arasında doğal bir köprü işlevi görmekte ve kaynak ve güzergâh çeşitlendirilmesi yoluyla enerji güvenliğinin sağlanmasında önemli bir ülke olarak ön plana çıkmaktadır. Türkiye’nin enerji alanında ki stratejisinin en can alıcı noktası fosil enerji kaynaklarını üreten devletlerle tüketen devletler arasında ki geçişi sağlayarak enerji alanında ki stratejik önemini korumak ve bu jeopolitik ayrıcalığını kullanarak kendi enerji arzını güvence altına almaktır. Ancak, enerji arz güvenliği stratejik bir temele oturtulmamıştır[5].
Değerlendirme:
AB enerji stratejisi profesyonel bir çalışmanın ürünüdür. Avrupa her şeyden önce enerji arz güvenliğini sağlamayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte üye devletleri tükenebilir enerji alanında Ortadoğu devletlerine bağımlılığını ortadan kaldırmak amacıyla yenilenebilir enerji kaynaklarına ve barışçıl nükleer enerjiye teşvik edilmesi stratejik bir plana oturtulmuştur. Zira Avrupa enerji alanında bağımlıdır ve bu bağımlılık siyasi alandaki etkinliğini belli bir oranda kırmaktadır. Ancak, Türkiye enerji alanında ki stratejisini tam olarak bir amaç üzerine oturtmamıştır. Sadece batı ile doğu arasında enerji koridoru olarak stratejik önem kazanmak isteyen Türkiye’nin enerji arz güvenliği ve fosil enerji kaynaklarına karşı alacağı önlemleri bir stratejik plan dahilinde hazırlayıp çözüm önerileri sunmaması önemli bir eksikliktir.
Kaynaklar;
1- Balmaced, M., ‘EU Energy Policy and Future European Energy Markets: Consequences fort he Central and East European States’, Arbeitspapiere Public, Sayı 42, 2002.
2- Andersen & K. A. Eliassen, ‘Making Poşicy in Urope: The Europeification of National Policy- making, Londra, 1993.
3- Günuğur H., ‘Avrupa Topluluğu Hukuku’, 2. Baskı, Ankara 1993
4- www.mfa.gov.tr
5- www.epdk.gov.tr
6- International Energy Agency ( www.iea.org )
Gökhan Çayan
Kırıkkale Üniversitesi Hukuk Fakültesi
[1] Andersen, S.S., ‘EU Energy Policy: Interest Interactionand supranational Authority, ARENA, 2000
[2] Bkz. Daintiht, T. & Hancher, L., Energy Strategy in Europe: The Legal Framework, Berlin 1986
[3] http://www.iea.org/ , Erişim Tarihi, 14 Ağustos 2010
[4] Redgwell, C., Roggenkamp, M.m., Ronne. A. & Guayo, I., age –‘the Enviromental Implications of Renewables’ , Intenational Energy Agency, 1998.
[5] Resmi Türkiye’nin Enerji Stratejisi (Ocak 2009) Orijinal Nüshası
