Serbest Piyasa Ekonomisi

Sitemizin yeni yazarı Fikret Bey benden epeyce büyük anladığım kadarıyla. Zira kişisel bilgilerinde emekli yazıyor. Fikret Bey yazısında serbest piyasayla ilgili bir şeyler söylemiş… Bize de serbest piyasayı Fikret Bey’e anlatmak düşer…
Mal ve hizmetlerin, bireyler ve bu bireylerin oluşturdukları özel kuruluşlar arasında özgürce mübadele edilmesini savunur serbest piyasa ekonomisi. İnsan davranışlarının temelinde yatan sebeplerin analiz edilmesi ile keşfedilmiş bir düzendir ayrıca serbest piyasa ekonomisi. Bu bağlamda değerlendirirsek piyasa ekonomisinin sistemli bir şekilde çalışmasının iki temel özelliği kişisel çıkar ve kişisel faydadır. Bu iki durum ekonomi biliminin kurucusu olarak da bilinen Adam Smith’e göre ekonomik olayların temelini oluşturur. İlk günden beri serbest piyasa ekonomisi savunucuları, piyasa ekonomisinin geçerli bir ekonomik sistem olmaktan çok, birey özgürlüklerinin ve refahının temel garantisi olduğunu vurgulamışlardır. Kişilerin doğuştan gelen temel hak ve hürriyetlerini hayat, hürriyet ve mülkiyet olarak belirten liberal filozofların bunlardan birisine herhangi bir dışsal etmenin değişik sebepler öne sürerek müdahale etmesini diğer kişi haklarına da müdahalelere gebe olacağını öngörerek mülkiyeti ve bundan dolayı miras ve veraseti kişilerin temel hak ve hürriyetlerinin özü olarak kabul eder. Ayrıca etkin bir üretimin ancak kişilerin ve özel kuruluşların mülkiyet edinerek ve bu mülkiyetleri üzerinde tasarrufta bulunarak gerçekleşebileceğine inanılmaktadır.

Piyasa ekonomisi devlete karşı değildir

Piyasa ekonomisi devlete karşı değildir. Sadece devletin piyasa ekonomisine müdahale etmesine, yöneticilerin bir grubu diğer başka bir gruba göre avantajlı konuma getirecek sübvansiyonlara, regülasyonlara yahut diğer grubun vergi yükü altına sokulmasına karşı olup, piyasa ekonomisi savunucuları mülkiyete saygı duyan ve bunun korunması için güvenlik, adalet ve savunma gibi temel fonksiyonları olan basitçe gece bekçisi olarak niteleyebileceğimiz minimal devleti kabul etmektedir. Bundan dolayı, piyasa ekonomisi savunucuları piyasadaki her bir oyuncunun eşit haklara sahip olduğu, girişimcilerin önlerinin açık olduğu ve müdahaleden uzak sadece yasal kurumları ile düzenleyici bir yapıdaki devleti ahlaki bulmaktadır.

Piyasa ekonomisi dış ticarete açıktır

Piyasa ekonomisi dış ticarete açıktır ve bundan dolayı piyasa ekonomisi savunucuları dış ticareti baltalayan kotalara ve sınırlamalara karşı tavır almaktadırlar.

Piyasa ekonomisi ahlakidir

Piyasa ekonomisinin ahlaki olmadığını iddia eden bir kısım düşünürlerin aksine, piyasa ekonomisi mal ve hizmetlerin çalışma, zeka ve yetenek bağlamında en adil dağıtıldığı ekonomik sistemdir. Piyasa ekonomisi, rekabet ortamının oluşmasında ve devam etmesinde girişimciye güvenmekte ve onu desteklemektedir. Piyasa ekonomisi her bir bireye piyasaya girmesi, yeni bir iş kurması için eşit hakların tanınmasını savunmaktadır. Günümüzün en zengin insanının bir zamanlar sıradan biri olduğunu göz önüne alırsak serbest piyasa ekonomisinin, uygulandığı ülkelerde kişilerin refahını arttırma ve bu refahı koruma olanağı verdiğini söylemek mümkündür.

Risk altına giren girişimci, kendi mülkünü elbetteki atanmış bir bürokrata göre çok daha ciddi bir şekilde işletir, verimli yatırımlarda bulunma gayreti içine girer.

Özetle, piyasa ekonomisi insan doğasının ürünü, etkin, adil ve ahlaki çalışan bir ekonomik sistemdir.

Örnek…

Bir okul düşünün… Okulun kantini var ve bu kantini okul kendisi işletmek istiyor. Bunun için de kantini okul çalışanı birisi işletiyor. Sizce adamın umrunda olur mu o kantinin günde, haftada, ayda ve yılda ne kadar kazandığı? Adam sabah geç açar kantini, çayı ve tostu canı istemezse yapmaz.

Ama kantini dışarıdan birisi işletirse… Adam sabah erkenden gelir, kantini açar, hemen tostunu ve çayını yapar… Çünkü kantinin günlük kazancı adamı direkt ilgilendirir.

Capito?