Giriş:

Bir kitap, bir film, bir tiyatro bunların hepsi birer şahane edebi ürün. Ne varki bu şahane ürünlerin bir okuyucuda, bir izleyicide bir dinleyicide vücut bulmuş hali bunları sanat eseri kılar. Birbirini tamamlayan bu olgulara naçizane bir bakış açısı geliştirelim…

Sponsor Bağlantılar

Anahtar kelimeler: Niteliksiz izleyici, eser, izleyici ve dinleyici kitleleri
Key words: Featureless watching, work, the watching and listening masses

İzleme davranışı insanlık tarihinin başlangıcı ile doğru orantılıdır. Onun tamamlayıcısı bazende alternatifi olan dinleme olgusu da aynı şekilde vuku bulmuştur. İnsanoğluna bu iki davranış biçimi doğuştan tanımlanmış olmakla birlikte, bu olguları geliştirmek ve değiştirmek insanın tekeline kalmıştır. Bu yetiler insanın yaşadığı toplum yapısı davranış şekilleri ve birçok etken dahilindedir.

İnsanlığın modern bir kisveye dönüşmesinden sonra başta sinema olmak üzere, tiyatro, gösteriler, müzikal etkinlikler revaj kazanmaya başladı. Bununla bağlantılı olarak insanlık sanata ve sanatçıya ilgi duymaya başladı, buna ek olarak birçok düşük bütçeli ve yüksek sayılabilecek film çekildi, tiyatro sergilendi.

Sinema ve tiyatro sanatı ve sanatçıyı sanatseverle ortak paydada buluşturan yapıtaşlarıdır. Sinema hazırbulunuşludur hatalar örtülmüş binbir türlü efektlerle süslenmiştir. Ama tiyatro öyle ki sanatçının ve sanatseverin birlikte düştüğü yoldur, şimdi asıl film burada başlıyor. . . Tiyatrocuyla tiyatro izleyicisi yüzyüzedir, ve tiyatro oyuncusu izleyici topluluğundan etkilenmesi rolünü batırabilirde, yükseltebilirde öyle ki tiyatro oyuncusunun oyunculuk performansını etkileyen sekiz olumsuz izleyici tipi vardır;

1- Tiyatro gösterisine izlemek için değil de mısır, çerez vs. tüketmek için gelenler

2- Tiyatro gösterisine yeni doğmuş ve hiç susmak bilmeyen çocuğuyla gelenler

3- Tiyatro gösterisini önceden tahmin edip ve gösteri esnasında o tahminlerini sesli bir şekilde açığa vurmak için gelenler

4- Tiyatro gösterisine sırf duymak ya da görmek istediği durum için gelenler ve istediğini alamayıp serzenişte bulunanlar

5- Tiyatro gösterisine sırf birilerinin gönlü hoş olsun diye gelip ve lüzumsuz hal içine girenler

6- Tiyatro gösterisine siyaset ve türevi meseleleri konuşmak için gelenler

7- Tiyatro gösterisine eleştirmenlik görevini ifşa etmek için gelenler

8- Tiyatro gösterisine sırf kültürlü fikir sahibi olduğunun edasını taşıyanlar ve bunu çevresine hissettirmek çabası içinde olanlar…

Daha nicelerini saymadık, bu saydıklarımız analize tabii olanlardır.

Tiyatro oyuncusu ne kadar profesyonel olsa bile niteliksiz izleyici topluluğu oyuncunun canlı performansını etkiler. Niteliksiz izleyici topluluğu olumlu ve ya olumsuz etkisini en çok canlı performans gereketiren tiyatro esnasında kendini gösterir.

Tiyatro izleyicisi aynı yaş grubu, aynı meslek grubunda olması ya da değişik kültürden gelmesi izleyici kitlesinin niteliğinde aktif rol alır…

Hüseyin Başkan