Alfabe veya abece her biri dildeki bir sese karşılık gelen harfler dizisidir. “Abece” kelimesi, Türkçedeki ilk üç harfin okunuşundan oluşur. Benzer biçimde Fransızca kökenli “Alphabet”1 kelimesinden dilimize geçen “alfabe” sözcüğü, eski Yunancadaki ilk iki harf olan “alfa” ile “beta”nın okunuşundan gelir.

Sponsor Bağlantılar

Türk alfabesinde 29 harf bulunur:

A, B, C, Ç, D, E, F, G, Ğ, H, I, İ, J, K, L, M, N, O, Ö, P, R, S, Ş, T, U, Ü, V, Y, Z.

Diller, yazıma geçirilme şekilleri itibarıyla ikiye ayrılır;

• Alfabeye dayalı (sesçil) diller “fonogram kullanan diller”

Alfabeyi oluşturan her bir elemanın genelde bir anlamı olmaz, sadece çıkarılması gerekli sesi belirtir ve ancak diğer harflerle yan yana geldiğinde belli bir anlam kazanır. Dünyadaki dillerin büyük çoğunluğu, alfabe ile yazılır.

• Resimvarî karakterler kullanılarak yazılan diller “ideogram kullanan diller”

Böyle dillerde -genelde- her simge, bir nesneyi tanımlar ve görece çok az tanım iki veya fazlası karakterle ifade edilir. Örnek: Çince, Japonca.

Abecenin doğuşu, yazının doğuşuyla eş zamanlıdır ve Sümerlere yani günümüzden 5000 yıl önceye tarihlenir. Bilindiği üzere buna çivi yazısı(cuneiform) adı verilir. Çivi yazısına benzer simgelerle Sümerler’i takip eden (Asur, Babil, Elam, Akad, Hitit vs.) birçok Mezopotamya uygarlığı; dillerini kâğıda, taşa, toprağa dökmüşlerdir.

Çivi yazısının ardından Eski Mısır’da hiyeroglifler ortaya çıkmıştır. İlk çıkışındaki kullanım özellikleriyle ideogramatik yazı mantığı taşımaktadır.

Bu iki abece türü yanında bir de Ege Adaları kökenli, günümüzde hala çözülememiş, linear a ve linear b diye birbirinin devamı iki alfabe ile Maya Uygarlığı kökenli Kolomb öncesi Güney Amerika alfabeleri vardır. Modern alfabenin kökeni, Fenikelilere dayanmaktadır. Fenikeliler, bu alfabeyi Mısır alfabesinden esinlenerek oluşturmuşlardır. Fenike alfabesi, Fenikelilerin tüccar olmasının da yardımıyla bütün Akdeniz çevresine yayılmıştır. Arapların, Yunanların, İbranilerin ve Latinlerin alfabeleri hep Fenike alfabesinden türemiştir.

Türkler, ilk olarak milli bir alfabe olan Orhun alfabesini kullanmışlardır. Daha sonra Uygur alfabesi olarak anılacak olan Sogd alfabesini kullandılar.İslamiyetle birlikte Arap alfabesi yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Rusya, Orta Asya Türklerinin alfabesini Kiril alfabesine çevirmiştir. Türkiye,1928’de Latin alfabesini kullanmaya başlamıştır. Bugün Türkler arasında en yaygın alfabe, Latin ve Kiril alfabeleridir.

Karay Türkleri gibi Yahudi Türk toplumları, İbrani alfabesini de kullanmışlardır.

DİPNOTLAR

1. tr.wikipedia.org/wiki/Alfabe