Fiilde çatı konusunu rahat kavrayabilmek için öncelikle “özne”, “nesne” ve “yüklem”in ne olduğunu bilmemiz gerekir.
Özne: işi yapan Nesne: işten etkilenen Yüklem: iş, hareket
Annem halıları yıkadı.
Özne Nesne Yüklem
(işi yapan) (işten etkilenen) (iş, hareket)
Yukarıdaki örnekte fiil, “yıkamak”tır. Yıkama işini yapan, “annem”dir. Annemin yaptığı yıkama işinden etkilenen ise “halılar”dır. Bir cümleyi çatı yönünden incelediğimizde, öncelikle fiili (yapılan işi, hareketi, yüklemi) bulmamız gerekir. Çatı konusu, fiilleri ilgilendiren bir konudur; fiilin olmadığı yerde çatı özelliği olmaz. Cümlede işi bulduktan sonra, ikinci aşamada işi yapanı bulmamız gerekir. Yukarıdaki cümlede “yıkama” işi, “annem” tarafından yapılmaktadır. Yani bu cümlenin öznesi, “annem”dir. Üçüncü aşamada ise, yapılan işten etkilenen unsuru bulmamız gerekir. Bu cümlede annemin yaptığı yıkama işinden “halılar” etkilenmiştir. Halılar, önce kirliydi, yıkandıktan sonra temizlendi.
Fiilde Çatı konusu, öznesine ve nesnesine göre iki bölümde incelenir. Birinci bölümde fiilin özneyle olan ilişkisi, ikinci bölümde ise fiilin nesneyle olan ilişkisi incelenir.
“Öznesine Göre Fiil Çatıları” dört başlık altında incelenir: etken, edilgen, dönüşlü, işteş. Aynı şekilde “Nesnesine Göre Fiil Çatıları” da dört başlık altında incelenir: geçişli, geçişsiz, oldurgan, ettirgen. Fiilde çatı konusu, bu sekiz başlıktan oluşur. Konuyu iyice kavrayabilmek için bu sekiz terimin ne anlama geldiğini bilmemiz gerekir.
Öznesine göre fiil çatılarında, fiilin özneyle olan ilişkisine bakılır. Cümlede işi yapan belliyse, işin kim tarafından yapıldığı biliniyorsa “etken fiil”; işi yapan belli değilse, işi yapan bilinmiyorsa “edilgen fiil”; özne hem işi yapan hem de işten etkilenen konumundaysa “dönüşlü fiil”; iş aynı zamanda birden fazla özne tarafından yapılıyorsa yahut bir durumdan başka bir duruma geçiş varsa “işteş fiil”.
Nesnesine göre fiil çatılarında ise, fiilin nesneyle olan ilişkisine bakılır. Cümlede öznenin yaptığı işten başka bir unsur etkileniyorsa, fiil nesne alabiliyorsa “geçişli fiil”; öznenin yaptığı işten başka bir unsur etkilenmiyorsa, fiil nesne alamıyorsa “geçişsiz fiil”; fiil aslen geçişsiz olup ek aldıktan sonra geçişli duruma getirilmişse, yani fiil ek aldıktan sonra nesne alabilmişse “oldurgan fiil”; işi başkasına yaptırma anlamı varsa, yani özne işi yapan değil de yaptıran konumundaysa “ettirgen fiil”.
a) Öznesine Göre Fiil Çatıları
1. Etken Fiiller
2. Edilgen Fiiller
3. Dönüşlü Fiiller
4. İşteş Fiiller
a) Karşılıklı Yapma Anlamı Taşıyan İşteş Fiiller
b) Birlikte Yapma Anlamı Taşıyan İşteş Fiiller
c) Nitelikte Eşitlik Anlamı Taşıyan İşteş Fiiller
b) Nesnesine Göre Fiil Çatıları
1. Geçişli Fiiller
2. Geçişsiz Fiiller
3. Oldurgan Fiiller
4. Ettirgen Fiiller
SÜPER VALAA
iyi
iyi
Anlatımınızı çok beğendim. Bunu gece on birde çalıştım yarın sınavım olmasından ötürü. Çok teşekürler tekrardan. 😀
arkadaşlar o begenmedim diyen ben degil dim
çok begendim aşkım
çok iyi aşkım çok bana lasımdı
hiçbegenmedim baş kalarını yasınıs iyi şeyler yasın
fil çatıları klimenin anlamını deiştiriyomu onu öğrnmek istiyrum .s .s
fil çatıları klimenin anlamını deiştiriyomu onu öğrnmek istiyrum .s .s
çok güzel ama işime yaramadı
valaha saolun XD
gerçekten çok teşekür ederim diye başlamak istemiyorum çünkü herkes öyle başlamış
benim bi farkım olsun di mi ya
BEN GERÇEKTEN ANLATIMLARINIZ İÇİN ÇOK TEŞEKÜR EDERİM
🙂 ne kadar farklıyım di mi
coksüper yamışlar
süper s**olun 😀
gerçekten çok açıklayıcıydı çok saolun hiçbir şey anlamadığım için
inşalah haca beğenir
gerizekalı bu ne böle abti öküz
iyi yazmışlar sağ olsunlar
bu konuyu gerçekten çok sevmiştim birde tekrar okuyunca süper o ol ldu.yazanların eline,koluna sağlık herkez girip okumalı bence birde test çözeyim sınava bomba gibi hazırım
unutnustum bu konuları saolun sayenizde hatırladım editöre tsk ediyorum
ya getirdi ve ***ürdü nesnesine ve öznesine göre çatısını bana sölermisn msn yazdım biri atabilmi acil eyes_gren_00@hotmail.com
Gamze benimle çıkar mısn? Seni seviyorum. 🙂 girdiğin siteleri bile takip ediyorum. Lütfen aşığım san!
Gerçekten çok güzel olmuş, elerinize sağlık. 🙂 teşekür ederim.
efsanekurt
wla guzel anlatımıs ama bırazda ornek olsa fena olmzdı:))
bu nedir
açıklaması yok bunun napim ben bunu be .s
başarılar arkadaşlar!
çok anlamsız
saolun
saçmalamayın
Isalah sayenizde odevim guzel olur ve 100 alirim simdiden tsk ler saolun var olun
gerizekalılar bu filde çatı örnek verilmio sadece okuma veriliyor öznesine göre var etken edilgen dönüşlü işteş nenesine göre var geçişli geçişsiz etken etirgen bunlarda örnek var…
hiç iyi olmamış biraz daha örnek verebilirdiniz değilmi????yani??
saolun.. çok quzel elazığlı qenç
çok güzel olmuş elerinize sağlık :))
çoq qüzel sınavdan 100 aldım
Vala Süper He Çok İyisin 🙂
qüzel
güzel
çok ama çok anlamsız ve ****** ne biçim ya örnek yok bişey yok kim yazmışsız ise alahından bulsun
ya ÇOK SAOLUN ÇOK İHTİYACIM VARDI
i olmuş la
konu da güzel anlatım da inşalah yazılıda faydasını görürüz..
bqendm
ck güzel aşkm
teşekürler mükemel
bu site gerçekten çok yararlı bir site aradığımı buldum bence herkese tavsiye ediyorum gerçekten yararlı tüm arkadaşlarımada tavsiye ediyorum
bu konu kolay ancak yapabilene ve dersi dinleyip anlayına
iyi yazmışlar ama birazda saçmalamışlar
herkese slmlar
Thank you
güzel
bu bilgi benim için yeterli değil
çok yardımı oldu çok güzel konu
tskr ederim….
yha cok gzel de devamı nerde…
thank you
teşekürler 🙂
vov .d isime yaradı cok tesekurler 🙂
saol çok yardımcı oldu insalah yazılıdan da i bi not alırım
çok guzel olmuş alahına qurban
çok süper olmuş alahına qurban
teşekür
buda güzel bir cevap.yorumsuz…vay be yakışırkardeşimize
güzel olmuş ama daha güzel olabilirdi. videolu olsaydı daha güzel olurdu çaktın mı elerinize sağlık şekerim
çok güzel yardımcı oldu
güzel
çok
merhaba emeginiz ugraşımınız için ve bizleri düşünüp böylesine güzel bişe yaptıgınız için teprik ederim elerinize saglık
😀
yorumsuz 🙂
ben anlamadım diyon ama güzel olmuş diyon nasıl iş anlamadım
akılsız işte
bu konu çok kolay siz çok tembelsiniz
can hariç!!!!!! hıh
ben bu konuyu çok bilmiyordum ama öğrendim
her neyse boşluk bırakılıp yazılsa daha güzel olurdu
anlamayanlar için:
sizler tam odaklanmıyorsunuz herhalde
bir şey çalışırken istekli çalışmak gerekir
nbr
ben anladım güzel anlatmış
anlayan yorum yazabilirmi gerçekten anlamadım
ya anlamadım bişi
çok güselsin gülseren 😀
iğkreç site ulen bu nepicim site
guıhl
bu ne ya
pek güzel olmamış biz filde çatılar diyoruz siz yok şir yokburç kafa karıştırıyorsunuz
güzel olmuş ama konularla ilgili örnekler verirseniz daha güzel olur:)
çok güzel olmuş ama bazı yerleri açamıyorum
bay
teşekürler ama fazla bilgi yok
benim kızıma çok yardımcı oldunuz
ya önce heveslendm ders çalışmaya açtım sonra sıkıldım kapatım kusura bakmayın ama oluşturana tesekürler
bu öğrentim size tşk
çok güzel açıklamışınız tebrikler
çoöev
Ben İsmail Yk.. Oglum Merte cok Yardımcı oLdunuz Teşekür Ederim..
Seni Choq sevioRm beyza. !
Abarmayın Genlik okadar GüzeL deiL xD
ßyza – Burhan
derslerime katkıda bulundugu icin cok teşekur ederim
çok teşekür ederim
bu kadarda abartılmaz ama bence pek güzel deil
güzel açıklamışsınız
tşkrlr vla svglmize rzl olmadk
bir çok dilbilgisi kitabında gördüm ama bu kadar güzel bi anlatım olamaz. elerinize sağlık