Yazar: Şule Güzel

ÖZET Bu çalışmanın ana amacı, başarıyla elde edilen 1979 İran İslam Devrimi’nin başarısızlıkla sonuçlanan devrim ihracı politikalarına evirilme sürecine ilişkin genel bir değerlendirmede bulunmaktır. İlk olarak devrime giden süreç ekonomik, sosyal ve siyasi yönden ele alınmış, devrim başarısının arkasındaki sebepler ve karşılaştığı engeller incelenmiş, devrimin iki kutuplu uluslararası ortamdan nasıl etkilendiğine vurgu yapılmış ve devrim sonrası bölge ülkelerinde oluşan tehdit algısına değinilmiştir. Daha sonra devrimin Türkiye’de yarattığı etkiler genel olarak incelenmiş ve son olarak devrim sonrası İran İslam Cumhuriyeti’nin dış politikasının devrim ihracı çalışmaları kapsamında nasıl şekillendiği ülke ilişkileri ile örneklendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: İran, Devrim İhracı çalışmaları, Dış Politika, Orta Doğu, Türkiye GİRİŞ Tarihsel açıdan bakıldığında yüzyıllardır monarşi geleneğine sahip olan İran, 1979 İslam Devrimi ile bu geleneğe ve Şah rejimine son vermiştir. 1979 İran İslam Devrimi Ayetullah Humeyni’nin dini liderliğinde kurulan dini bir cumhuriyet rejimi ile sonuçlanmıştır. Bu dini rejim Şii mezhebine dayandırılmış ve İslam dini siyasal bir söyleme bürünmüştür. Şii nüfusa sahip birçok ülke devrimden etkilenmiş ve Suudi Arabistan, Kuveyt, Bahreyn ve Irak’ta Şii ayaklanmaları çıkmıştır. Bu ayaklanmalar neticesinde İran düşmanlığı artmıştır. Tüm bunlara karşılık yeni rejim ile birlikle İran’ın Amerika ve İsrail ile olan ilişkileri de zarar görmüştür. Amerika; İran, Irak ve Kuzey Kore’yi “şer üçgeni” olarak tanımlamış ve İran karşıtı propagandalara başlamıştır. Bunun üzerine Humeyni de ABD’yi “büyük şeytan” olarak nitelendirmiş ve Amerikan düşmanlığı hızla popülerlik kazanmıştır. Muhammed Rıza Pehlevi’nin Amerikan dostluğu neticesinde elde ettiği...