Rekabetçi stratejiler, benzersiz bir değer karması yaratabilmek için, bilinçli olarak rakiplerden farklı düşünce ve davranış şekillerinin seçimi ve uygulaması olarak tanımlanabilir. Rekabetçi stratejilerin temelinde, dış çevre faktörleri (fırsat ve tehditler) ve işletme kaynakları olarak gruplandırılan rekabet faktörleri yer almaktadır. Ekonomik sektörlerin ve pazarın özellikleri dış çevre faktörleri, kaynaklara ilişkin rekabet güçleri ise iç çevre faktörleri yani, işletme fonksiyonları olarak tanımlanmaktadır. Dış çevre faktörlerinin analizi ile işletmenin önündeki fırsat ve tehditler saptanmaktadır. İç çevre faktörleri, işletme fonksiyonları ile somutlaşmaktadır. Lojistik, üretim, pazarlama, finansman ve örgütlenme gibi geleneksel işletmecilik fonksiyonlarının analizi işletmenin kuvvetli ve zayıf yönlerini belirlemektedir
Kuvvet faktörleri : Çalışanların niteliği, gelecek 2-3 yıl için gelişmekte olan bir pazar payı, müşteri sadakati, düşük maliyet, sendika ile iyi ilişkiler, gelişmeyi destekleyici ortam
Zaaf faktörleri : Yeterli olmayan katılımcı yönetim uygulaması, çalışanların düşük morali, çalışanların eğitim eksikliği, az ürün çeşidi, makine ve donanımda modernleşme gereksinimi, zayıf firma imajı, azalan rekabet olanakları
Fırsatlar : Hizmet verilebilecek başka müşteri grupları, girilebilecek yeni pazarlar ve bölgeler, ürün gruplarında geliştirmeler ve çeşitlendirme, mevcut ürünleri tamamlayıcı ürünler, dikey entegrasyon, pazarın hızla büyümesi fırsatları ;
Tehditler : Yeni rakipler, ikame edici ürün satışlarında artış, pazarın yavaş büyümesi, artan rekabet baskısı, müşterilerin istek ve değerlerinde değişmeler, olumsuz hükümet politikaları, politik ve ekonomik ortamlardaki olumsuzluklar
Bu faktörler, Rekabetçi Üstünlük Stratejileri tekniği ile analiz edilerek, işletmenin rekabet gücü ve potansiyelleri belirlenir ve güçleri kullanıp, zaaflardan kaçınarak tehditleri aşmak ve fırsatları değerlendirmek olan rekabetçi üstünlüğü yaratacak stratejileri uygulayabilecek politikalar oluşturulur. Amerikan tipi işletmecilik anlayışında stratejiler ile politikaların genellikle birbirine karıştırıldığı gözlenmektedir.
Maliyet liderliği stratejisi, finansman, üretim, lojistik ve pazarlama fonksiyonlarının, farklılaştırma stratejisi ise lojistik, üretim ve pazarlama fonksiyonlarının ortak çabalarını gerektirmektedir. Rekabet stratejilerinin belirlenmesinde kullanılan birçok yaklaşım mevcuttur. Bu yaklaşımlardan özellikle üretim fonksiyonunun kapsamına giren mühendislik yaklaşımı olup, rekabet edebilme gücünü, işletmelerin en iyi uygulamaları araştırmaları, kendilerine uygun olanları benimsemeleri ve özümsemeleri yeteneği biçiminde tanımlar. En iyi uygulama: müşteri odaklılık, kalite, esneklik, maliyet, yenilik, tasarım konularında mikro ve makro boyutta dinamik olarak gerçekleştirilmeye çalışılan uygulamalardır. Amaç, bu uygulamaların işletme içersindeki tüm çalışanlar tarafından özümsenerek kalıcılığının ve gelişiminin sağlanmasıdır. Bu yaklaşım, stratejik bir vizyonla birleştiğinde, işletmelerin performansının yükselmesine ve işletmelerin uluslararası rekabet gücünün de gelişmesine olanak sağlar.
Kuruluş İçi Analiz
Kuruluş içi analiz, kuruluşun mevcut durumunu ve geleceğini etkileyebilecek, iç ortamdan kaynaklanan ve kuruluşun kontrol edebildiği koşulların ve eğilimlerin incelenerek güçlü ve zayıf yönlerin belirlenmesi ve değerlendirilmesidir. Güçlü yönler kuruluşun amaçlarına ulaşması için yararlanılabileceği olumlu hususlardır. Zayıf yönler ise kuruluşun başarılı olmasına engel teşkil edebilecek eksiklikler, diğer bir ifadeyle, aşılması gereken olumsuz hususlardır. Belirlenecek güçlü yönler kuruluşun hedeflerine, zayıf yönler ise kuruluşun alacağı tedbirlere ışık tutacaktır.
Güçlü ve zayıf yönler belirlenirken dikkate alınabilecek bazı hususlar aşağıda verilmiştir. Bu hususlarda salt verileri kapsayan, tanımlayıcı bir içerik taşımamalı; verilerin yanı sıra analitik değerlendirmelere ve sonuçlara yer verilmelidir.
Kuruluş İçi Analizde Dikkate Alınacak Hususlar
Kuruluşun Yapısı
* Kuruluşun örgüt yapısı
* Aynı ya da benzer görevi yapan birimler ve yetki çakışmaları
* Son dönemde kuruluş yapısında ve görev alanında yapılan önemli değişiklikler
* Kuruluşun yapısında ve görev alanında yapılması gündemde olan önemli değişiklikler
* İzleme ve değerlendirme sistemi
Beşeri Kaynaklar
* Kuruluş personelinin sayısı ve dağılımı
* Personelin eğitim düzeyi, yetkinliği ve deneyimi
Kurum Kültürü
* İletişim süreçleri
* Karar alma süreçleri
* Gelenekler ve değerler
Teknoloji
* Stratejik ve operasyonel amaçlarla uyum içinde bütünleşik bir teknoloji politikası uygulamak
* Uygun teknoloji, etkin şekilde şunlar için uygulanmalıdır:
– İşlerin yönetimi
– Bilginin yönetimi
– Öğrenme ve iyileştirme faaliyetleri
– Paydaşlar ve ortaklarla etkileşim
– İç ve dış iletişim ağlarının geliştirilip sürdürülmesi
* Teknolojik ilerlemeleri takip edip gerekli yenilikleri gerçekleştirmek
* Kuruluşun teknolojik alt yapısı
* Teknolojiyi kullanma düzeyi
Mali Durum
* Mali yönetimi stratejik amaçlarla uyumlaştırmak
* Mali ve bütçesel şeffaflık sağlamak
* Bütçe planlamada yenilikçi sistemler yürürlüğe koymak (örneğin, çok yıllı bütçeleme, proje bütçeleri programı)
* Standart hizmet ve ürünlerin sunuş maliyetlerini sürekli olarak izlemek
* Mali kaynakların maliyet etkin* yönetimini sağlamak
* Mali sorumlulukları paylaştırmak ve desantralize etmek; bunları merkezi kontrol ile dengelemek
* Maliyet/kâr analizlerinde mali kontrolü esas almak
* Mali kararların riskleri ve potansiyellerini analiz etmek
* Modern mali kontrol yöntemleri geliştirmek ve yürürlüğe koymak (örneğin, iç mali denetimi aracılığıyla)
* Tüm çalışanlar için mali kontrolün şeffaflığını teşvik etmek
* Kuruluşun stratejik amaçlarını desteklemek için duran varlıkları etkili olarak kullanmak
* Mali kaynaklar
* Bütçe büyüklüğü
* Kuruluşun araç, bina envanteri ve diğer varlıkları
Çevre Analizi
SWOT analizinde çevre kavramını yukarıda sadece demografi ,teknoloji ve devlet ile olan ilişkilerin analizi şeklinde ele aldık. Oysa, SWOT analizinin en geniş anlamda iç ve dış çevrenin analiz edilmesine imkan sağlayan bir yönetim tekniği olduğunu söyleyebiliriz. Organizasyonun kendi iç çevresi denildiğinde bundan organizasyon sahip ve yöneticilerinin, çalışanların,
organizasyon kültürünün analiz edilmesi anlaşılır. Faaliyet çevresi ise organizasyonun faaliyet bulunduğu sektörde ilişkide bulunduğu kişi, kurum ve kurallar yeralır. Örneğin faaliyet çevresi , müşteriler, tedarikçiler, rakip firmalar ve devlet regülasyonlarını kapsar. Dış çevre ise organizasyonun kendi iç çevresi ve faaliyet çevresi dışında kalan alanı kapsar. Makro ekonomik ortam, uluslararası çevre, kültürel çevre, teknolojik çevre, demografik çevre dışsal çevrenin kapsamına girer.
Çevre analizi, kuruluşun kontrolü dışındaki koşulların ve eğilimlerin incelenerek, kuruluş için kritik olan fırsat ve tehditlerin belirlenmesidir. Fırsatlar, kuruluşun kontrolü dışında gerçekleşen ve kuruluşa avantaj sağlaması muhtemel olan etkenler ya da durumlardır. Tehditler ise, kuruluşun kontrolü dışında gerçekleşen, olumsuz etkilerinin engellenmesi veya sınırlandırılması gereken unsurlardır.
Çevre analizinde; kuruluşu etkileyebilecek dışsal değişimler ve eğilimler değerlendirilir. Analiz kapsamında, ekonomik, sosyal, demografik, kültürel, politik, çevresel, teknolojik ve rekabete yönelik etkenlerin belirlenmesi gerekir.
Bu çerçevede, geleceğe dair alternatif senaryolar üretilerek hazırlık yapılır. Gelecekte her an beklenmedik bir gelişmenin olabileceği varsayımından hareketle, bu tür durumlara hazır bir tutum içinde sürekli olarak gelişmelerin izlenmesi gerekir. Bu yaklaşımın doğal bir sonucu olarak planlar esnek bir yapıya dayanmak ve gelişmelerin seyrine göre sürekli revize edilmek durumundadır.
Çevre ile etkileşim içinde olan ve çevrede yer alan birçok süreci kontrol edemeyen kuruluş bu değişimi yakından izlemediği sürece stratejik planlama faaliyeti anlamını büyük oranda yitirecektir.
Dış Çevresel Öğeler
Uzun süreli bir zaman ufkunu dikkate alarak çevresel gelişmeler ışığında stratejinin öğelerini(onu meydana getiren elemanları) incelemek, Ansoff’un açıklamalarını tamamlayıcı bir nitelikte olacaktır. Aşağıda yaptığımız açıklamalar Tabatoni tarafından ele alınan bir inceleme tarzını oluşturmaktadır.
· Modern ekonominin genel seyri millî veya milletler arası endüstriyel anlaşmalar, sanayide görülen firmalar arası birleşmeler,
· Teknik gelişmelerin hızlanması; üretim yöntemleri hızının değiştirilmesinde olduğu kadar, ürünlerin ticarî yaşama (hayat) süreleması) sonucunu da doğuran hızlı teknolojik gelişmeler, (burada teknolojik ömür yönünden işletme teknolojisinin öngörülmesi gerekiyor).
· Devlet gücünün artan rolü; tüm dünya ülkelerinde ekonomik yaşam üzerinde halk ve devlet gücünün gittikçe artan bir role sahip olması
· Potansiyel pazarların önemli ölçüde gelişmesi; hatta millî sınırlar dışına taşarak milletlerarası bir anlam ve öneme sahip olması ve böylece rekabet ölçüsünün de millî seviyeden milletlerarası düzeye çıkarak genişlemesi.
· Haberleşme ve karar yapılarında görülen köklü değişmeler; hızla gelişen dünyada modern haberleşme araç ve gereçlerinin gittikçe artan bir hızla gelişmesi, elde edilen bilgileri işleyecek araçların bilhassa bilgi sayarların geliştirilmesinde ve kullanım alanlarının yaygınlaştırılmasındaki hızlı gelişmeler,
· Sosyolojik değişmeler; ekonomik değişmelerin gereği olarak aile yapılarında, sosyal ilişkilerde yeni sosyal dayanışma veya çalışma kurumlarının yayılmasındaki gelişmeler, bir işletmenin hangi sahalarda faaliyette bulunacağını, veya daha önce faaliyette bulunuyorsa hangi yönde gelişmesi gerektiğini belirleyecek olan temel çevresel öğeler.
Bu öğesel (elemanlara ilişkin) açıklamalar sonucunda strateji kavramı daha açıklık kazanmaktadır.
O halde, strateji işletme yönetiminde üç önemli role sahip olmaktadır.
· İşletmenin faaliyetlerinin genişliğinin ve sınırlarının belirlenmesini sağlamakta;
· Faaliyetlerini genişleterek büyürken takip edeceği önermekte;
· En iyi fırsatlara doğru yöneltecek karar kurallarını vermektedir. Böylece stratejinin işletmenin yüksek yönetimi ile ilgili önemli bir kavram olduğu meydana çıkmaktadır.
Çevre Analizinde Temel Etkenler
* Kuruluşun faaliyet alanında dünyadaki durum ve gelişmeler
* Kuruluşun faaliyet alanında ülkemizdeki durum ve gelişmeler
* Dünyada ve ülkemizdeki temel eğilimler ve sorunlar arasında kuruluşu yakından ilgilendiren kritik konular ve bu konuların kuruluşu nasıl ve ne yönde etkileyeceği
* Kuruluşun faaliyetleri ve alanıyla ilgili kalkınma planı, sektörel ve bölgesel plan ve programlarda yer alan amaç, ilke ve politikalar ve bunlar arasındaki uyum
* Kuruluşun karşılaşabileceği riskler ve belirsizlikler SWOT analizi, güçlü yönler, zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler arasında ilişki kurulması ve stratejilerin geliştirilmesine temel teşkil eder.
Varsayımlar
Varsayımlar, stratejik plan hazırlayan kuruluşun doğrudan kontrolü altında olmayan ancak stratejik planın gelişimi ve başarısını etkileyebilecek kuruluş içi ve dışı faktörleri ifade etmektedir.
Başarılı bir stratejinin oluşturulmasında varsayımlar çok önemlidir. Diğer bir ifadeyle, stratejik planın başarısı büyük ölçüde planlama sürecinde yapılan varsayımların gerçekleşmesine bağlıdır.
Varsayımların belirlenmesi büyük ölçüde kuruluş içi analiz ve çevre analizine dayanmaktadır. Kuruluş içi analiz ve çevre analizinde; sosyo-kültürel faktörler, teknolojik faktörler, siyasi ortam, hukuki şartlar, makro ekonomik faktörler ve uluslar arası sistemden kaynaklanan faktörler incelendikten sonra, rakipler, müşteriler, kamu kuruluşları, üreticiler ve sendikalar gibi ilgili tarafların eğilimleri birer varsayım olarak stratejik plana yansımalıdır. Başarılı bir stratejik planlamada belirlenen varsayımların stratejik planlama ekibinde tartışılması ve olgunlaştırılması gerekmektedir. Çünkü, varsayımlar stratejik planlamanın tüm aşamalarında her birim için ortak bir baz teşkil edecektir. Dolayısıyla, tüm bölümlerde aynı varsayımların kullanımı sağlanmalıdır.
Durum Analizinin Raporlanması ve Kullanımı
Durum analizi yapılırken belgelerin incelenmesi, mülakat, anket ve benzeri çalışmalar, gerektiğinde kurum dışı müşavirlik hizmeti alımı, kuruluş ile ilgili çeşitli kesimleri bir araya getiren katılımcı toplantılar gibi araçlar kullanılır. Bu kapsamda gerçekleştirilecek bazı çalışmalarda kuruluş dışından uzmanlık hizmeti alınması, örneğin, katılımcı toplantıları tarafsız bir şekilde yönetecek kolaylaştırıcıların (moderatörlerin) kullanılması mümkündür.
Durum analizi sonucunda elde edilen bulgular sistematik olarak raporlanır, sorumlu kişi ve ekipler tarafından değerlendirilir ve planlama sürecinin daha sonraki aşamalarında kullanılır.
Stratejik plan dokümanı basit ve anlaşılabilir bir çerçevede yazılmak durumundadır. Stratejik plana sadece öncelikli konular yansıtılır. Bu nedenle durum analizinin ayrıntılı dokümanları, gerekiyorsa stratejik planın eki olarak verilir.
*
href=”http://www.yenimakale.com/swot-analizi.html” title=”SWOT Analizi”>SWOT Analizi (Umut Geloğlu)
* SWOT Analizi (Musa Tosunoğlu)
* Stratejik Yönetim ve SWOT Analizi
bay ezlkler ve bayanlar
tsk