SPOR YÖNETİMİ

Spor, insan ve topluma psikolojik, sosyal, fiziksel, ekonomik, kültürel katkılar sağlayarak, barış, dinamiklik, sağlık, hırs, centilmenlik ve başarı duygularını geliştirir. spor, çağımızda, fert ve toplumlar için çok değişik, yoğun nitelik ve fonksiyonlara sahip bir olgudur.

Sponsor Bağlantılar

 

Spor ayrıca, belli disiplinlerle ve milli ya da milletler arası kurallara yapılan yarışma, müsabaka ya da oyunlardan meydana gelen ve süreklilik arz eden sosyal olaylar zinciridir. Bunun için, spor kurum ya da organizasyonları, müsabakaları, yarışmaları, ligler, çeşitli şampiyonalar ve olimpiyatlar, kendi kurallarını spor olgusunun şartları doğrultusunda koyarlar.

Spor teşkilatları ve organizasyonlarının diğer yönetim çeşitlerinden oldukça farklı bir yapı ve işleyişe sahip olması, spor işlerinin kendi ihtiyaç ve şartları doğrultusunda yürütülmesi, Sporun temel amaçlarına uygun bir biçimde yönetilme zorunluluğunu gerekli kılmış ve bu zorunluluktan da spor yönetimi doğmuştur.

Spor yönetimini diğer yönetim alanlarından ayıran en önemli özelliği, hepsinin alanına bir miktar girmesidir. Ancak, spor yönetiminin alanı ve amaçları, diğer alanlarınkinden daha geniştir.

Sporun temel amaçları, spor yönetiminin gerçekleştirmeye çalıştığı amaçlardır. Bu yüzden, spor teşkilatları ve onlarda görev alacak bütün personel ile kullanılacak maddi unsurlar, sporun amaçlarına uygun bir tarzda ele alınmalı ve yönetilmelidir. Yönetim süreçleri tüm diğer dallarda olduğu gibi işletme, kamu, eğitim ve spor yönetimi için de aynen gerekli ve geçerlidir(Yetim 1992).

 

SPOR YÖNETİMİNİN TANIMI

Spor yönetimi, Sporda yönetimi meydana getiren unsurların kuruluş ve işleyiş biçimlerini inceleyen ve bu unsurların en iyi şekilde sevk ve idaresi için gereken yönetim tekniğini bulmaya çalışan spor biliminin bir koludur(Demirci 1986).

Karagözoğluna(1994) göre,  spor kurumlarına has konu ve metotları olan sporun kendi iç dinamiklerinden yola çıkarak, yine spora kısa ve uzun vadeli fayda ve çözümler sağlayan bir bilim dalıdır.

Spor yönetimi, sporcu-yönetici, sporcu-spor teşkilatı ve spor teşkilatları ile halk arasındaki ilişkileri düzenleyen bir mekanizma olarak ta değerlendirilebilir(İmamoğlu 1992).

Spor yönetiminin temel amacı, spor faaliyetlerinin akılcı ve bilimsel bir biçimde yürütülmesinin yollarını araştırmak, bulmak ve bunları genel ilkelere dönüştürmektir. Başka bir deyişle, spor yönetimi, spor alanına ilişkin politika, karar ve hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik faaliyetlerle ilgilenir. Buna göre, beden eğitimi ve spor faaliyet programlarının geliştirilmesi ile birlikte, personelin sağlanması, denetimi ve spor tesislerinin yönetimi gibi konuları kapsamaktadır. Spor organizasyonlarında yöneticiler, sürekli olarak bütçe, antrenör ve personel temini ve seçimi, tesislerin işletilmesi ve yenilerinin yapımı, malzeme alımı ve sportif programlar üretmekle ilgili uzun ve kısa vadeli planlar yapmak ve rasyonel kararlar olmak durumundadırlar.

Sonuç olarak spor yönetimini,spor faaliyetlerini gerçekleştirebilmek amacı için spora ait yönetim unsurlarını bir araya getirip planlamak, organize etmek, düzenlemek ve kontrol etmek diye tanımlayabiliriz.

 

SPOR ALANINDA YÖNETİM UNSURLARI

Spor, modern dünyada bir bilim dalı olarak kabul edilmektedir.  Çağımızda sporun yönetimi ise aşağıdaki unsurlardan oluşmaktadır.

-Spor yöneticisi,

-Spor teşkilatı,

-Spor politikası,

-Spor mevzuatı,

-Spor tesisleri, 

-Spor Organizasyonu.

Bu unsurların her birinin amaçları kendilerine göre farklılık taşısa da bu amaçlardan elde edilen ortak sonuçlar spor yönetiminde başarıyı oluşturur (Demirci 1986).

 

SPOR YÖNETİMİNİN AMACI

Spor yönetiminin amacı; spor yönetimini meydana getiren unsurlar ile bu unsurları oluşturan kaynakların en verimli biçimde kullanılması usullerini bulma yollarıdır.

Daha az insan, para, malze¬me, zaman ve az yer kullanarak daha çok verim elde etmektir. Yani kaynak israfına yol açmadan en iyiyi yapmaktır.

Spordaki rekabet ortamında yönetimin gerektirdiği ilkelere bağlı kalarak en iyiyi yapabilmek ve hedeflere ulaşabilmektir (Demirci 1986).

 

SPOR YÖNETİMİNİN ALANLARI

Spor yönetimi kendi arasında çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. çoğu araştırmacılar sporu resmi ve özel olarak ikiye ayırmaktadır. Oysa bir kısım araştırmacılar da bu ayırımı daha teknik ve fonksiyonel açıdan yaparak sağlık, beden eğitimi, serbest zaman ve dans (folklor) yönetimi birlikte değerlendirdikleri görülmektedir. Dolayısıyla farklı spor türlerinin özelliklerine göre işletmecilik ve yöneticilik konuları fonksiyonel olarak uzmanlık alanları içinde yer almaktadır(Karagözoğlu 1994).

 

SPOR YÖNETİCİLİĞİ

Spor yöneticisi spor hizmet ve faaliyetlerinin, sevk ve idaresinde çeşitli şekillerde görev alan (başkan, idareci, antrenör v.s) bu hizmet faaliyetlerinin yürütülmesinde emeği geçen profesyonel yada gönüllü bireyler olarak ifade edilmektedir(Biçer 1994).

Demirci (1986) de benzer bir tanım yaparak Spor hizmet ve faaliyetlerinin sevk ve idaresinde çeşitli şekil ve pozisyonlarda görev alan ve bu hizmetlerine karşılık belli oranda ücret alan kişi olarak tanımlamıştır. Ancak demirci spor yöneticilerini resmi ve fahri olarak iki kısma ayırmakta, resmi yöneticiler için yukarıda tanımı yaparken, gönüllü yöneticileri ise, ücret karşılığı çalışmayan, şeklinde ayırmaktadır.

Avrupa Konseyi Spor Gelişimi komitesine göre spor yöneticisi, ilgili makamlarca hazırlanan ve gerekli kaynakların sağlanması ölçüsünde mali ve diğer amaçlar doğrultusunda kaynakların yönetiminden sorumlu kimsedir (BTGM 1986).

Spor yöneticisi, modern yöneticide bulunması gereken özelliklerinden hepsine sahip olan ve bütün bunlara ilave olarak, sporu, yönetimi bilen, insanı, sporcuyu ve toplumu tanıyan, spor yönetiminin amaçları doğrultusunda severek, isteyerek ve bilerek fedakarca hizmet veren kişidir (Yetim 1992).

Türkiye de spor yöneticiliği için belirli kriterler yer almamaktadır. Devlet mekanizmasının diğer bölümlerinde yönetici olmanın bazı şartları olmasına rağmen spor konusunda bu söz konusu değildir. Denilebilir ki, spor yöneticileri arasında hemen her meslekten kişi vardır(DPT Beden Eğitimi ve Spor Özel ihtisas Komisyonu Raporu 1977).

Demirci’nin bir başka değerlendirmesinde ise Spor yöneticiliğinin başka hiçbir alanda olmadığı kadar çok farklı özellikler taşıyan insanlara açık olduğunu, ancak bu alanda yetişmiş kimselerin spor yöneticiliğini yapmadığını belirtmektedir. Bir ok spor yöneticisi, profesyonel ve amatör şubelerin yönetimini bir arada yürütür, büyük yatırımları sadece profesyonel spor dallarına yaparlarken amatörlüğü gereken desteği vermezler hatta, spor yapan gençliğin spora olan ilgi ve arzusuna cevap verebilecek vasıfları taşıyan antrenör, monitör v.b teknik kadroya kulüp yönetiminde yer vermezler (Fişek 1980).

Sporla ilgisi olmayan kişilerin yöneticilik yapması büyük sorunlar yaratmaktadır. O halde spor yöneticiliği, öncelikle meslek olarak kabul edilmelidir. Bunun için, spor yöneticiliği eğitimi veren okulların bulunması, spor yönetimi alanında kurumlaşma, kanunlardaki düzenlemeler ve spor yöneticiliği normlarının oluşması gerekmektedir. Spor yöneticisi olmak isteyenlerin, en azından bir dizi eğitimden geçirilmelerine ihtiyaç vardır.

 

ETKİLİ SPOR YÖNETİCİLİĞİ İLKELERİ

Spor yöneticisi, etkili bir yönetim için dikkat edeceği hususları çok iyi bilmeli ve uygulamalıdır.

İyi bir yönetici emrindeki kimseleri her yönüyle çok iyi tanıması ve onları yönetmek için onlarla iyi ilişkiler kurması gerekmektedir. Oysa insanları tanımak ve anlamak zor bir iştir ve uzun zaman ister. Spor yöneticisinin ise takımı başarıya götürmek için çok az bir zamanı vardır.

Sporcu ile kulüp arasındaki münasebetleri yakından tanımak ve bilmek zorundadır. Sporcunun kulübe olan resmi sözleşmesinin yanı sıra kulübe psikolojik sözleşmeyle de bağlanmasını sağlayabilmesi, yüksek verim alınması için en önde gelen yoldur.

Kişiliği ve yaşantısı ile iyi bir örnek teşkil etmelidir.

Antrenör, sporcu ve diğer alt kademe yöneticilerini sürekli teftiş ve kontrol altında bulundurulmalıdır. Başarının veya başarısızlığın sebepleri ortaya çıkartılabilir, bu suretle iyi bir mükafatlandırma ve cezalandırma sistemi kurulabilir.

Spor yöneticisi etkili yönetimi sağlayabilmek için yönetim kurulu, antrenör, ve sporcularla koordineli bir şekilde çalışmalıdır.

Spor yöneticisi astlarının, antrenörün ve sporcuların hatalarını uygun bir dille söylemeli, ayrıca bu kişilerin hatasından doğan sorumluluğu üstlenmekten korkmamalıdır.

Spor yöneticisi münakaşadan uzak, anlayışlı ve tolerans sahibi olmalıdır. Kesinlikle hizipleşme ve dedikodulardan uzak kalmalı ve böyle hareketlere meydan vermemelidir.

Spor yöneticisi, başkanı olduğu kulübün personelini, Antrenörünü, sporcusunu çok iyi tanımalı nasıl bir sisteme sahip olduğunu bilmeli ve taraftarlarla iyi bir diyoloğ kurmayı başarabilmelidir.

Spor yöneticisi verdiği emirleri hiyerarşiye göre vermeli yöneticilerde atlama olmamalıdır yönetici ekibine, antrenörüne ve sporcusuna güvenmelidir. Herkesin görevi net olarak belirlenmeli antrenörün ve teknik heyetin işlerine karışmamaya özen gösterilmelidir.

Spor yöneticisi, kulübün imkanlarını sporculardan esirgememelidir. Spor yöneticisi, adil, objektif ve tevazu sahibi olmak zorundadır. İyi bir spor yöneticisi duygusallıktan uzak ve şartlara göre en iyi davranışları gösterebilen yöneticidir. Spor yöneticisi sağlam iradeli, sebatkar ve özellikle cesur olmalıdır. Yetkiyi tam olarak kullanabilmeli ve sorumluluktan korkmamalıdır.

Özetle, yönetici, nitelikleri, fonksiyonları, görevleri sorumlulukları ve yönetim ilkeleri konularında, kurumlarda en üst seviyede verimin ve başarının sağlanmasında sevk edici yönlendirici bir lider olarak temayüz etmelidir.

Etkili bir spor yöneticisi bilimsel yönetim uygulamak zorundadır. Spor günümüzde bir bilim dalıdır. Sporun geleceğine ilişkin kararları verecek ve planlar yapacak olan spor yöneticileri, hem bilimsel açıdan gerekli olan yönetim bilgilerine hem de olumlu beşeri ilişkiler geliştirebilecek güce sahip olmalıdır. Aynı zamanda kişilik yapısı da uygun olmalıdır.

 

SPOR YÖNETİCİSİNİN GÖREVLERİ

Yöneticiler ve fonksiyonları konusu günümüzde yönetim alanlarının çokluğu ve çeşitliliği sebebiyle, daha çok genel yönetim kavramlarıyla beraber düşünülmüş ve bu şekilde incelenmiştir. Oysa Organizasyondaki önemli gruplar, yöneticiler ve diğer elemanlardır (Hicks,Gullet,Ray 1981)Yöneticiler diğer birimlerden ayrı olarak incelenmelidir. Temel fonksiyonlar açısından incelendiğinde, amaçlara ulaşmada en fazla yükü yöneticilerin yüklenmiş olduğu görülür. Dolayısıyla yöneticilerin özellikleri, yönetim sürecinde en fazla etkili olan unsurdur.

Diğer yönetim branşlarına bakıldığında, spor yönetiminin ülkemizde gerekli olduğu biçimde tanımlanmamış olduğu görülür. Bir spor kulübünde veya sporla ilgili diğer birimlerde yetki ve sorumluluk karmaşasına meydan vermemek için, öncelikle yöneticinin görevleri iyi tanımlanmış olmalıdır. Bu görevler tanımlandıktan sonra, o görevlere ilişkin yeterlikler belirlenmeli, o yeterlikler açısından düşük olan yöneticiler de bu açıklarını Kurs, Seminer, hizmet içi eğitim ve diğer yollarla gidermeye çalışmalıdır(Karagözoğlu 1994)na göre(1978) bir yönetici aşağıdakileri yapabilmelidir. Sorumlulukları dağıtmada dikkatli olmalıdır. Amaçları duruma göre ayarlamalıdır. Bir yönetici kavramsal düşünebilmelidir. Yönetici başkalarıyla birlikte çalışabilmelidir. Yönetici arabulucudur. Yönetici bir politikacı gibidir. Yönetici bir diplomat gibidir. Yönetici zor kararlar verir.

 

Kaynaklar

Atakol T (1974).Tehlike Çanları.TMOK Dergisi No: 15, 3 Mart 1974 s,7

Atakol T (1975).Sporda Sevk ve idarecenin Rol ve Önemi.TMOK Dergisi No: 25/5-6 Mayıs-Haziran 1975 s,13-14

Başaran İ. E. (1984).Yönetime Giriş. A.Ü. Eğitim Bilimleri Fak. Yayın No: 135 Ankara.

Biçer S (1994)Spor Yönetimi, Organizasyonu, Ekonomik Bir Birim Olarak Spor işletmeleri ve Uygulamadan Bir Örnek. Yayınlanmamış Doktora Tezi, M.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.

BTGM (1986)Yerel Seviyede Spor YönetimiAvrupa Konseyinin Sporla ilgili Yayınları Çev. Can Şıpal Ankara.

Demirci N(1986)Spor Yönetimi ve Organizasyonu. Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.

Erdoğan T  (1987),İşletmelerde Davranış, İ.Ü. işletme Fak, Yayın No: 3456,    İstanbul.

Eryılmaz  A Y(1986)Yönetim ve Organizasyon. Trabzon Karadeniz Ü, Orman Fakültesi Ders Notları No: 14.

Fişek K (1980),Devlet Politikası ve Toplumsal Yapıyla İlişkileri Açısından Spor Yönetimi. A.Ü.S.B.F. Yayın No: 445, Ankara.

Güvemli O (1981).İşletmelerde Kısa ve Uzun Sürekli Planlama. Güryay Matbaası, İstanbul.

Hicks,Gullet,Ray (Çev B. Baykal)  1981,Organizasyonlar Teori ve Davranış I.I.T.İ.A İşletme Bilimleri Enstitüsü Yayın No:1,  İstanbul.

Haffer, E. (Çev: Erkıl Gönür). (1981),Kesin İnançlılar, Akran Yayıncılık, İstanbul.

İmamoğlu, A, F.(1992),Fonksiyonel Açıdan Spor yönetiminin Anlam ve Önemi ,G.Ü Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, cilt: 8 sayı: 1 sayfa 23,Ankara.

Judson, A. S. (1991).Changing Behavior in Organization Basil Blackwell Ltd, U.S.A.

Karagözoğlu C(1994).Spor Yöneticilerinin Yeterlikleri İstanbul Örneği. Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi, Marmara Üni, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, İstanbul.

Sümer, R.(1990) Sporda Demokrasi.3 baskı şafak maat, Ank 1990 sf 25

Stoner, J. A F (1978)Management Prentice-Hall, New Jersey Englewoor Cliffs, U.S.A.

Şahin, M. (1993) İş idaresine Giriş Anadolu Ü. Yayınları No: 170, Etam AŞ, Eskişehir.

DPT Beden Eğitimi ve Spor Özel ihtisas Komisyonu Raporu, Mayıs 1977

Tezcan, G. (1988)Yönetici İseniz. Sayılarla Beden Eğitimi ve Spor Dergisi. sayı: 1, Aralık

Tosun, K. (1989)Yönetim ve Organizasyon (ilkeler), İ.Ü. İşletme Fak. İşletme İktisadi Enstitüsü Ders Notları, İstanbul.

Yetim, A. (1992)Başarılı Bir Spor Yöneticisinin Özellikleri G.Ü. Gazi Eğitim Fak. Dergisi cilt 8, sayı 1, sf 14