“de”nin bitişik mi, yoksa ayrı mı yazılması çoğu kişide sıkıntı yaratır. Diline gereken özeni göstermeyen, duyarlı olmayan bir kişi için “de”nin bitişik ya da ayrı yazılması arasında hiçbir fark yoktur. Güzel Türkçemizi sevmek, dilimize karşı sorumlu olduğumuzu bilmek “de”nin yazımını öğrenmemiz için yeterli olacaktır.
Öncelikle karşımıza bir “de” geldiğinde bunun durum eki mi, yoksa bağlaç mı olduğunu hiç tereddüt etmeden bilmemiz gerekir. Durum eki ile bağlacı birbirinden ayırabilirsek, geriye kalanlar birkaç küçük ayrıntıdan ibaret.
“de”nin yazımını iki başlık altında inceleyeceğiz: durum eki olan “-de”nin yazımı, bağlaç olan “de”nin yazımı.
a) Durum Eki Olan “de”nin Yazımı
Durum eki olan “-de” her şeyden önce bir ektir. Dolayısıyla kendinden önce gelen sözcüğe eklenir, yani bitişik yazılır. Durum eki “-de”nin ayrı yazılması gibi bir şey söz konusu olamaz. Durum eki “-de”nin kendinden önce gelen sözcüğün son hecesindeki ünlü ve ünsüzlerin özelliklerine göre “-da, -de; -ta, -te” biçimleri vardır. Bunlardan hangisi uygunsa, o yazılır.
Durum eklerini şöyle bir hatırlayacak olursak; belirtme durumu “-ı, -i, -u, -ü”, yönelme durumu “-a, -e”, bulunma durumu “-da, -de; -ta, -te”, ayrılma durumu “-dan, -den; -tan, -ten”, ilgi durumu “-ın, -in, -un, -ün”. İşte şu an üzerinde durduğumuz konu, bu durum eklerinden biri olan “bulunma durumu” eki “-da, -de; -ta, -te”dir.
Bulunma durumu eki olan “-de”nin yazımıyla ilgili olarak bilinmesi gereken özellik ve kuralları şu şekilde sıralayabiliriz.
Bulunma durumu eki olan “-de”;
* Bir ek olduğu için kendinden önceki sözcüğe bitişik yazılır.
* Kendinden önceki ünlü ve ünsüzlerin özelliklerine uygun olarak “-da, -de; -ta, -te” biçimlerine girebilir.
* Vurgu, kendinden önceki sözcük üzerinde değil, bizzat ekin kendisi üzerindedir. Yani vurgu, sözcükte değil, ektedir.
* Özel adlardan sonra geldiğinde kesme işaretiyle (’) ayrılır.
* Cümleden çıkardığımızda cümlenin yapısı ve anlamı bozulur. Yani durum eki olan “-de”yi cümleden atamayız, bir anlamda cümlenin olmazsa olmazıdır.
* Eklendiği sözcüğe “içinde, üzerinde” anlamlarını katar. Eklendiği sözcük “yer” anlamı taşır, “nerede?” sorusunun cevabıdır. Yalnız, bu “yer” anlamını biraz esnek düşünmemiz gerekir.
b) Bağlaç Olan “de”nin Yazımı
Bağlaç olan “de” her şeyden önce bir sözcüktür, bu sebeple kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır. Türkçede sözcük türleri dediğimizde aklımıza şunlar gelir: ad, fiil, sıfat, zamir, zarf, edat, bağlaç ve ünlem. O halde bağlaç olan “de”, bu sekiz sözcük türünden biridir.
Bağlaç olan “de” kendinden önce gelen sözcükten ayrı yazılmasına rağmen, kendinden önceki sözcüğe kalınlık-incelik yönünden uyum sağlar, yani “da, de” biçimlerine girer.
Bağlaç olan “de” kendinden önceki sözcüğe ünsüz benzeşmesi yönünden uyum sağlamaz. Çünkü bağlaç olan “de”nin sadece yumuşak ünsüzlü biçimi vardır: “da,de”. Kendinden önce gelen sözcük ister yumuşak ünsüzle, ister sert ünsüzle bitsin bağlacımız her zaman “da, de” biçimindedir. Sert ünsüzle biten sözcüklerden sonra “de” bağlacını “ta, te” biçiminde sert ünsüzle yazmak bir yazım yanlışıdır.
Bağlaç olan “de”nin yazımıyla ilgili olarak bilinmesi gereken özellik ve kuralları şu şekilde sıralayabiliriz.
Bağlaç olan “de”;
* Bir sözcük olduğu için kendinden önceki sözcüğe bitişmez, her zaman ayrı yazılır.
* Yalnız “da, de” biçimi vardır, “ta, te” biçimi yoktur.
* Vurgu kendinden önceki sözcük üzerindedir.
* Özel adlardan sonra geldiğinde, özel ad ile bağlaç olan “de” arasına kesme işareti (’) konmaz.
* Cümleden çıkardığımızda cümlenin yapısında ve anlamında bozulma olmaz. Sadece cümlenin anlamında biraz daralma, eksilme görülür. Bu konuyu biraz açalım. “Peki cümleden attığımızda bozulma olmuyorsa, acaba ‘de’ bağlacını iş olsun diye mi kullanıyoruz? ‘de’ bağlacı, cümleye anlam yönünden hiçbir katkı sağlamıyor mu?” gibilerinden sorular aklımıza gelebilir. Elbette ki dilimizde kullandığımız her sözcüğün belli bir amacı vardır. “de” bağlacı da cümlelere türlü anlam incelikleri, anlam zenginliği katar. Kural şu: “de” bağlacını cümleden çıkardığımızda, cümlenin anlamı bozulmaz. Bu ifade doğru, fakat gerisi var. “de” bağlacı olan cümle ile “de” bağlacı çıkarılmış cümle, ifade ettiği anlam yönünden aynı değildir. “de” bağlacını cümleden atarken, aynı zamanda “de” bağlacının cümleye kazandırdığı belli bir anlam inceliğini de cümleden atmış oluruz.
“Yemeğin yanına salata da ister misin?”
“Ben ağlamayayım da kimler ağlasın?”
“Arabayı satıp da arsa mı alsak?”
“Onunla konuşsam da beni dinlemez.”
“Hırsızı görmüş de korkusundan sesini çıkaramamış.”
“Gecenin bir vakti annem de annem diye tutturdu.”
“Er geç kader bize de güler.”
“Seni gördüm de içim rahat etti.”
“Çocuklar okusun da ne okursa okusun.”
“Telefon da telefon diye her gün başımın etini yiyor.”
“Hoşuna gitse de gitmese de bu kurallara uyacaksın.”
“Nişanlın amma da cimriymiş.”
“Patronunla konuşsan da birkaç gün izin alsan.”
“Anadan geçilir de yârdan geçilmez.”
Konuyla İlgili Diğer Yazılar:
* Yazım Kuralları
* Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler
* “ki”nin Yazımı
* “de”nin Yazımı
* Ay ve Gün Adlarının Yazımı
* Satır Sonuna Sığmayan Sözcüklerin Yazımı
* “mi” Soru Edatının Yazımı
* Deyimlerin Yazımı
* İkilemelerin Yazımı
* Pekiştirilmiş Sözcüklerin Yazımı
* “a,e” Ünlüleriyle Biten Fiillerin Yazımı
* İkinci Hecesinde Dar Ünlü Bulunan Sözcüklerin Yazımı
* Ünsüz Benzeşmesi Görülen Sözcüklerin Yazımı
* Birleşik Fiillerin Yazımı
* Birleşik Sözcüklerin Yazımı
* Kısaltmaların Yazımı
* Sayıların Yazımı
* Yabancı Sözcüklerin Yazımı
* “n-b” Çatışması (Göçüşme) Olan Sözcüklerin Yazımı
* Belgisiz Sözcüklerin Yazımı
* “-gil” ve “-ler” Eklerinin Yazımı
* “Dünya, Güneş, Ay” ve Öteki Gezegen Adlarının Yazımı
* “ile” Sözcüğünün Yazımı
* “iken” Sözcüğünün Yazımı
* Ekfiilin (imek: idi, imiş, ise) yazımı
olmamış neresini beğendiniz
bence çok güzel
acayip güzeldi
BENİMDE ÖDEVİM VARDI SAHYENİZDE YAPTIM
ÇOK GÜZEL
başarılı bir çalışmaydı tebrikler
çok saolun 100 aldım xd
çok işime yaradı
*********** site çok güzel adını vermedim çünkü mesajda reklam yapılmaz.
ya omrum gecer bunu yazarsam oldum 100 almak icin la
bence çok uzun
ben nekadar buralıda olmasam çok güzel bir site hem şu beyza kim ben göremedim
Elinize Sağlık…
bunu yazanlardan Alah razı olsun çok iyi not aldım
çok tşk ederim notum 95
reklamdan dolayı hiç birşey okunmuyor hiç güzel değil bu site
çok güzel elerinize sağlık
burasını ben beğendım guzel bılgıler var
reklamı kapatmak ıcın kapat yazan yere tıklayınız..
sitedeki bilgiler çok işime yaradı bu siteyi yapandan alah razı olsun eleri dert görmesin notum iyi geleceğe benziyor sağolun sizin siteniz olmasaydı ben düşük bir not alabilirdim sağolun 🙂
Cok tskler bilgiler cok isime yaradı fakat kısaltma olsaydı daha iyi hehe 🙂 elim koptu deftere yaza yaza :))
çok güzel yazanın eline koluna sağlık versin ….!!!
i bir site
beyza çok paran varsa pis şişkosun ezo patates kafa xdxdxd
bayza o kedi inşalah uyuz olurda seni ısırır xdxd
iyi olmuş site olmasa disipline gitcektim yani iyiki olmuş sağlun işte öle sağlun
ben yazılıdan 35 aldım kötü bir site
sen adın beyza olan kız .sen çok küfür ediyorsun.eğer biri sana öyle laflar deseydi sen nasıl olurdun.üzülmezmiydin kızgın olmazmıydın.kısacası sen ailenden terbiye almamış birisin
sen adın beyza olan kız .sen çok küfür ediyorsun.eğer biri sana öyle laflar deseydi sen nasıl olurdun.üzülmezmiydin kızgın olmazmıydın.kısacası sen ailenden terbiye almamış birisin
sen adın beyza olan kız .sen çok küfür ediyorsun.eğer biri sana öyle laflar deseydi sen nasıl olurdun.üzülmezmiydin kızgın olmazmıydın.kısacası sen ailenden terbiye almamış birisin
ya bu bilgiler çok iyi ve güzel ama şu reklam neden gçmiyor kelimleri göremiyorum reklam yüzünden
çok güze************************************************************l
yardımı olduxd
arkadaşlar burda tartışmaya son veriyorum bağlaç olan da de ‘ yi cümleden çıkartığımızda anlam bozulmaz durum eki olan da de ‘yi cümleden sildiğiniz zaman anlam bozulur basit bir yol böyle ayırt edebilirsiniz
guzel ama bıtısık yazımları nerede
sawolun varolun
çok teşekürler ne kadar güzel bir sayfa bir site…. emeği geçen herkese teşekürler kalbimde geçerli bir site
çok gzl bi site bu (acele yazıyrum o yzden harf atlıyorum)ama beyza diye bi mal var yorumları okudum bi kere zenginler ben zenginim demez her yerde ucuz site ne demek mal mıdır nedir ya sonradan görmesin yada cok fakirsin cnm yada dikat çekmeye calışıosun
hiç güzel deyi****************************************l:((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((:)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((
vay alah razı olsun sizden
aliş sen 4 e mi gidion bizimde sınav var da ondan sordum hangi okuldasın nerde oturuon (şehir )
Yorumlarda bir eğitim sitesine yakışmayan kelimeler var lütfen bu kelimeleri kulanmayınız. Yakışmıyor.
mal beyza ileri zeka kamil seni ******
anem modacı isterseniz mesaj atın tel 05498065252 kıyafetleri uygun fiyata veririz
selen çok *****sın ve *** sen sin ***** ****** ananı sikerler insalah …*** ne de olsa ****** çocuklarısın deli ne delisi sen zır delisin hata we hata *** sin ölme ni isteyerek by piç
btün hepsi yanliş nasıl de!’nin ayrı yazılması fark etmez
çok güzel
bence çok güzel bir site
beyazda çok mal
herşey tm fakat durum ekinde örneker vermemişsiniz yinede çoq saolun elinize sağlık
işime yaramadı ama elinize saglık
özür
çok güzel 100 aldım bu arada 18 yaşıda yakılıklıyım taksimden sw aranır !
burada neden ek olan de ile ilgili cümle yok………!
sizin sayenizde ödevimden 100 aldım çok güzel:=):=)
çok saolun çok süperdi ödevim vardı sayenizde yapabildim
performans ödevime çok yardımcı oldu
ya yürü git zenginsin sen y sana bebek inanmaz
ç********************ok iyi
iyi olmuş güzelolmuş hahahahahahah çidi şekilde i olmuş hahahahaha
çok teşekürler
çok güzl
çok güzel site
beyza sen malsn site cok gzl bnce qerizekali
GREAT SÜPER
gzl
ÇOK GÜZEL OLMU .YAZANIN ELİNE SAĞLI
beyza bence sen en gerizekalı insansın ona bakılırsa benim de herşeyim var ama senin gibi hava atmıyorum ayrıca özgeye çok katılıyorum bundan güzel site olamaz sen beyenmiyorsan o senin ucuzluğundur bunu bil otur aşağıya ayrıca zengin zübeside deilsin beli dediklerinle çok *****sın kendini bişi sanıyorsun. SİTE ÇOK GÜZEL BU SİTEYİ UCUZ BULANLARA TEK LAFIM KENDİNİZ UCUZSUNUZ
ben bu konuyu sevdim cok basit bi konu ama yapamıyanlara yuh derim ama yapamıyanlar icin cok zor bir konu ama yapanlar icin cok basit bir konu xd z
1de1 site bunu kurana teşekürlerimi arz ederim
kizim sen kendini ne saniyon bi yerin mi kalkti kedini alir keserim sanatist olmim bu yasta zenginsen bizim neyimizde kizim tabi anen kendini sata sata zengin oldunuz son sözüm …. g..tün fazla kalkmis yavrum KES
cok uzun olmus ısımı gormedı 🙁
cok cok güzel site
çok sağolun bu siteyi yapan cenete gitsin
yuh süper aman zenginlere
Tşkür edriz bu siteye işalah bu sınawdan 90 – 100 arsı alırız 🙂
wala cok guzel olmus ama bu kadar uzun olması bnlık deıl olsun kıyak olmus 😀 :)))))))))))))) :=))))))))))))
Vala şimdi işin rengi değişti beğendim bunu
Vala şimdi işin rengi değişti beğendim bunu
Evet gerçekten çok yararlı çok uygun buldum. Bizleri gerçekten çok güzel aydınlatıyor. Konuyu tekrar etmemde de çok yararı oldu. Kim yazdı ise alah razı olsun. Eline koluna sağlık valahi.
çok qüzel ödevimide yaptım tek
kelimyle süper 😀 😀
Gerizekalı Beyza Madem Zenginsiniz Nden O zaman Hava Atıyosun! Demeki Açlıktan Agzın Kokuor O kadar ezi*** Duruma Düştün ki çok Acıdım ya senin gibi MAL a Dmeki Çok fakirsiniz! Arakdaslar Su siteye Bi ekmek Kırıntısı Koyunda Gözü Doysun Şu MAL beyzanın Ayrıca senin Şımarık e fakir olduğun naılda beli oluor beyza çeneni tut yoksa Ağzını Yırtarı o 5 kurusluk kedinde batsın 1 kurusluk kendin de Mal Oku BUNLARI BEYZA MALI
çok güzel bir site yapanın eline sağlık
çok güzel olmuş herkez burdan ödevini burdan yapsın
beyza havalanma sen çok senginsin he baban ayakıbı boyoluyo anen ev hanımı sen mendil satıyon 120 dolarlık kedide sokak kedisi siha beyaz noldu havan söner
İyi ama denin durum hali yazılmamış ki neyini beğeniyorsunuz ???
harika
teşekür
bu sene bende erovizyona katılacağım kıskananlar çatlasın özelikle hande yener kıskansın birde ismail yk kıskansın
vay alah razı olsun
sa olin türkçem yuktu
Saol kardeş çok tşkr ederim sınavım vardı çok yardımcı oldun 😀
eine sağlık
ya de nin durum ekini anlatmamışlar
r ogüzel ama üstümdeki yazıyı yazan trbiyesiz slak
çok iyi bir site haftasonu ödevimi yaparken bu siteden türkçe yazılısında çıkacakları araştırıyorum
beyza herkez oyle der zaen senin simdi kendine has ewin wardır XD
çok güzel hemde çok güzel yazan muhamet taha ugur
arkadaşlar güzel güzel
yazan samet sökmen
“yine de” ayrı mı yazılır bitşik mi?
çok güzel bir site