“n-b” Çatışması (Göçüşme) Olan Sözcüklerin Yazımı

Özellikle yabancı kökenli sözcüklerde görülen bir durumdur. Sözcük içinde “nb” sessizlerinin yan yana gelmesi Türkçenin ses özelliklerine uymaz. Çünkü çıkış yerleri bakımından bu iki sessiz birbirinden farklıdır. “n” diş ünsüzüdür, “b” dudak ünsüzüdür.

Sponsor Bağlantılar

Türkçede sözcük içinde, dudak ünsüzü “b”, kendinden önceki diş ünsüzü “n”yi, dudak ünsüzü “m”ye dönüştürür. Çıkış yeri bakımından “m” ünsüzü ile “b” ünsüzü aynı özelliklere sahiptir. Her ikisi de dudak ünsüzüdür.

“n” : diş ünsüzü                “b” : dudak ünsüzü           “m” : dudak ünsüzü

Dil, her zaman için kendine kolay gelen söyleyişi seçer. Dil, başına buyruktur. Dile, “Bu sözcüğün aslı bu. Bu sözcüğü böyle söyleyeceksin.” şeklinde bir baskı yapamazsınız. “penbe” sözcüğünü söylemektense, “pembe” sözcüğünü söylemek dile daha kolay gelir. Dilde görülen her olayın mutlaka mantıklı bir açıklaması vardır. Neden “pembe”yi söylemek daha kolay? Çünkü “mb” ünsüzlerinin çıkış yerleri aynı, her ikisi de dudak ünsüzüdür. Çıkış yerleri farklı olan ünsüzleri söylemektense, aynı olanları söylemek daha kolaydır. “b” ünsüzü, kendisine uymayan “n” ünsüzünü, kendisine uyan “m” ünsüzüne dönüştürmüştür.

           n        –       b                                     m        –        b
           diş            dudak                              dudak            dudak
          çıkış yerleri farklı                               çıkış yerleri aynı

YANLIŞ                                          DOĞRU

tenbel      (Farsça)                 →     “tembel”
canbaz    (Farsça)                  →     “cambaz”
çenber     (Farsça)                 →     “çember”
penbe      (Farsça)                 →     “pembe”
sünbül     (Farsça)                  →     “sümbül”
anbar      (Farsça)                  →     “ambar”
cünbüş    (Farsça)                  →     “cümbüş”
kanbur                                  →     “kambur”

* NOT: Kimi sözcüklerde (birleşik sözcükler, yer adları, unvanlar) “nb” sesleri değişmez.

İstanbul, Safranbolu, onbaşı, binbaşı, sonbahar… (Doğru)